SBLENDID: Primeira mobilidade (curso impartido por NILE)

O 26 de xullo de 2019 os equipos directivos das EOI de Galicia recibiron un correo cunha proposta inicial na liña dun proxecto Erasmus Plus KA104 conxunto entre todas as EOI galegas e o CAFI ao fío da aprendizaxe mixta (blended learning). Os obxectivos eran conformar unha comunidade de aprendizaxe para acordarmos a tipoloxía de cursos, a dinamización dos mesmos, e a integración coa parte presencial.

A partires de setembro comezamos a traballar entre todas na redacción do proxecto SBLENDID (“Escuelas que usan el aprendizaje mixto para dialogar sobre pedagogías interrelacionadas”)  e resultou aprobado cunha excelente valoración (primeiro lugar a nivel nacional). Pouco imaxinábamos a relevancia que ía tomar dado o interese nesta modalidade de ensino como resultado da pandemia da Covid-19 (febreiro 2020) e tamén da súa actual implementación en catro Escolas Oficiais de Idiomas galegas durante o presente curso 2020-21.

Os proxectos Erasmus+ están a ser reformulados como consecuencia das restricións da mobilidade. Non é posible, de momento, ir ao estranxeiro facermos cursos estruturados ou mobilidades de observación de centros educativos. Porén, si podemos facer cursos en "mobilidades virtuais" e, no noso caso, somos afortunados polas capacidades do CAFI como entidade de formación para poder levarmos a cabo outras actividades, como a formación en formato aberto a través de webinarios.

A primeira mobilidade que fixemos, organizada e acordada con compañeiras da EOI de Murcia, EOI de Alcalá e EOI de Pamplona foi impartida por Russell Stannard, de NILE. Tivo lugar no mes de decembro (5 días, do 14 ao 18), e nela participamos nove docentes galegas. Centrouse en aspectos avanzados da integración de contidos presenciais e traballo na Rede. Este curso equilibrou os aspectos do ensino semipresencial e proporcionou a oportunidade de elaborar prototipos e recibir feedback e avaliación dos mesmos. 

No marco do proxecto e tamén por suposto continuando despois da súa finalización, proxectouse a formación en cascada. Enténdese que o obxectivo último vai máis aló de capacitar ao grupo de docentes que participamos no mesmo, tentando tamén transmitir o aprendido, creando unha rede de profesionais competentes no ensino mixto que poidan formar a outro profesorado non só de EOI senón doutros niveis e ámbitos educativos. 

 

No CAFI a (in)formación aos/ás compañeiros/as faise a través dun informe compartido na Intranet, que ten unha visibilidade máis reducida, daquela co fin de aumentar o eco do aprendido, comparto unha síntese facendo uso desta bitácora persoal.

O programa detallado das actividades que realizamos nesas datas foi o seguinte:

Ensino semipresencial e online de linguas

Obxectivos do curso

• Entender os modelos de ensino semipresencial
• Entender os elementos clave para que o ensino semipresencial sexa efectivo
• Entender as tecnoloxías principais que se empregan para impartir un curso online ou en semipresencial
• Usar de maneira efectiva esas tecnoloxías e encaixalas no deseño global dun curso
• Experimentar e ter un bo entendemento de maneiras alternativas de avaliar na Rede.

Estrutura do curso

O curso organizouse do seguinte xeito:

9-11.30 am	Clase online con Russell en base aos contidos indicados máis abaixo
11.30 -3.00 pm	Traballo en grupo e individual en base á tarefa que marcou o titor
3-4. pm	Reunión de novo con todo o grupo para revisar as actividades feitas
Lecturas	Cada día tivemos tamén unha serie de lecturas conectadas coa temática que cumpría abordar fóra deste horario

Sesións diarias

Día	Temática
1	Aprendizaxe semipresencial, híbrida e online. Diferenzas
2	Elementos de deseño para crear un espazo virtual motivador
3	Creación de vídeos educativos para fomentar a participación e manter a motivación
4	Avaliación formativa
5	Autonomía da aprendizaxe
Completar o portafolio  de aprendizaxe	Déronse 3 días a maiores para completar o portafolio de aprendizaxe

Avaliación

En cada sesión houbo que facer entregas en dixital dos exercicios asignados que foron recollidos nun e-portafolio de aprendizaxe.

Relator

Russell Stannard é o fundador de www.teachertrainingvideos.com e profesor asociado de NILE onde imparte cursos de Máster e de aula invertida. Foi o gañador de dous premios: O British Council ELTons Technology Award e o Times Higher Outstanding Technology Award.

O traballo desempeñado durante o curso así como o compendio de aprendizaxes quedaron recollidos no portafolios. Nel incluín os contidos de cada día, as reflexións realizadas ao fío das mesmas, así como ligazóns a aplicacións, ferramentas, lecturas e vídeos de interese. Tamén se referencian os portafolios das demais persoas participantes no curso (15 docentes en total).

 

Co cancelo #CAFI_SBLENDID poden  visualizarse os recursos e experiencias que imos compartindo, e tamén deixo aquí varias referencias de interese:

 

• Have fun with English, blog de Paula Gómez, docente na EOI de Pontevedra
• Ligazón da conversa ao fío do ensino mixto iniciada por Paula Gómez e María Fernández, docentes e equipo directivo da EOI de Pontevedra
• Learner First Diary, blog de Anabel Fernández, docente na EOI da Coruña 
• Aprendizaxe mixta en EOI, blog da EOI de Pontevedra
  

 

 

I Congreso de Educación de Persoas Adultas

O día 23 de xaneiro tivo lugar o Primeiro congreso estatal de educación de persoas adultas: Conquistando espazos para a aprendizaxe ao longo da vida. Foi organizado por @fadultos, que se definen como un grupo de amigos unidos polo interese en visibilizar e prestixiar a Educación de Persoas Adultas: 

• Maximiliano Alcañiz
• Josep Miquel Arroyo
• Ramón Paraíso
• Diego Redondo

O programa foi moi completo e pódese acceder ás gravacións das intervencións e ás presentacións nesta ligazón, porén deixo aquí algúns dos aspectos que considerei relevantes.

Algunhas novidades introducidas pola LOMLOE Lei Orgánica 3/2020, de 29 de decembro, mencionadas por Alejandro Tiana Ferrer, nomeadamente:

• A autonomía dos centros educativos;
• O énfase na aprendizaxe ao longo da vida;
• O artigo 67.1. Asimismo, las administraciones educativas podrán autorizar excepcionalmente el acceso a estas enseñanzas a los y las mayores de dieciséis años, en los que concurran circunstancias que les impidan acudir a centros educativos ordinarios y que estén debidamente acreditadas y reguladas, y a quienes no hubieran estado escolarizados en el sistema educativo español
• O artigo 60.3. Las Administraciones educativas podrán integrar en las escuelas oficiales de idiomas las enseñanzas de idiomas a distancia.

Joan Padrós Rodríguez e Azucena Badenes Negre exploraron algúns aspectos das novas tecnoloxías en relación ao benestar emocional do alumnado adulto. 

• Púxose sobre a mesa a dicotomía estrés/motivación darredor do emprego das TIC (experiencias extrínsecas e intrínsecas, competencia dixital variable entre o alumnado, diferentes niveis de tolerancia á frustración, etc).
• A fenda dixital (e de xénero) e o chamado "analfabetismo de dispositivo" como puntos de choque coa suposta transversalidade que cómpre darlle á tecnoloxía.

É obvio, entón, que cómpre abordarmos con urxencia a tarefa colectiva de ofertar unha formación personalizada, flexible e diversa que camiñe cara a meta de dotar ao noso alumnado de estratexias que conduzan á autonomía e ao aproveitamento das TIC.

Ao fío de metodoloxías que transforman vidas e espazos, Emilio Plazas Cuevas,  Patricia Martínez Cano e Maribel Casado Gómez presentaron proxectos dos seus centros nos que destacaron a incorporación de estratexias da aula invertida e de ludificación así como o emprego de radio e redes sociais. Encantoume o proxecto "En abril, historias mil" no que colaboraron alumnas e docentes do módulo de mulleres do centro penitenciario e alumnado e profesorado do ámbito de comunicación de Educación Secundaria para Persoas Adultas do Plan Prometeo. Crearon un dossier dixital no que recompilaron os relatos autobiográficos das alumnas internas posteriormente transcritas e estruturadas polo alumnado de Prometeo nivel II.

No apartado de experiencias, non puiden aínda visualizalas todas ao coincidiren no tempo e tamén coa nosa propia intervención, porén destaco outro dos proxectos do CEPA Abril, centrado en evitar o abandono das persoas inmigrantes proporcionando material para facilitar a súa integración; así como o do CEPA Villaverde, focalizado nos dereitos humanos.

A xornada da tarde mantivo cativa a atención cunha panoplia de experiencias de aprendizaxe formal e non formal, con intervencións de Francisco Javier Aribau, Francisco Ascón, Adriana Sabaté e Carolina García. Coñecemos El Tranvía, a Universidade Sénior da Coruña, La Troca,  e Weesuwul 2020. 

E por último, a charla de clausura de Fernando Trujillo instounos a ir alén da aprendizaxe do alumnado, pensando non só na súa experiencia senón no seu benestar integral. Reivindicou máis investigación na Educación de Persoas Adultas (grazas a chiar sobre este aspecto descubrín a Margarita Gutiérrez e a Arnau Esteban). Ademais, puxo en evidencia a necesidade de investimento focalizado nas persoas desfavorecidas e tamén no financiamento destinado á redución de barreiras, así como a unha estratexia nacional para que os/as educandos/as teñan acceso ás TIC.

Moito se falou do impacto do congreso nas redes sociais, ao converter o cancelo #congresoEPA en trending topic,  pero convidóusenos a ver máis aló dun só evento de formación e centrarnos na constitución dunha #comunidadEPA. Sendo como son profesora de Escolas Oficiais de Idiomas, a invitación paréceme moi necesaria na dirección de crear sinerxias e redes de colaboración con centros de educación de adultos e alegroume moito ver a moitas outras compañeiras seguindo o congreso e comentándoo nas redes sociais.

Quédanos agora ir traballando de cara ao II Congreso de Educación de Persoas Adultas. E niso estamos!

La escuela, lo primero. Unha proposta da Fundación Cotec

Aló polo mes de outubro vin en redes sociais un convite para participar en La escuela, lo primero. Un convite que se presentaba como un proyecto de innovación impulsado por la Fundación Cotec cuyo objetivo es ofrecer a la Administración, centros educativos, personal docente, y otras instituciones, las herramientas necesarias para afrontar los desafíos a los que se enfrenta el sistema educativo, los diferentes escenarios y situaciones – presenciales y a distancia – derivados de la pandemia de la Covid-19.

Para quen non coñeza a Fundación Cotec, trátase dunha organización privada,  do ámbito empresarial. Desde hai uns 5 anos, aparte da innovación tecnolóxica explora tamén outros eidos de cambio, entre eles o educativo. Así que me anotei a esta proposta que convidaba a seleccionar o reto que che gustaría abordar.

Escollín un que me interesaba especialmente despois de ter participado en varios procesos de creación e colaboración virtual que funcionaron de maneira máis ou menos fluída, pero que en todo caso tiveron os seus buracos. O reto#1: Como traballar en comunidade en tempos de crise? propúñase explorar a xeración dun proceso de construción de comunidade educativa nunha situación excepcional como a actual, para fortalecer os lazos e a participación dos diferentes axentes involucrados.

Despois de varios correos que explicaban este laboratorio de innovación e concretaban o calendario e as dúas ferramentas de traballo, desde o 19 de novembro ata o 10 de decembro estiven traballando en 8 sesións cun grupo de 3 persoas máis (unha das persoas non puido participar, por iso quedamos 4 no lugar de 5). O grupo 1 éramos (somos): 

• Eva Nicasio Jaramilla, profesora de ESO e Bacharelato no IES Lola Flores (Jerez de la Frontera), 
• Sergio García Díaz, profesor de Primaria en CC. Nuestra Señora de la Consolación (Villacañas)
• Emilia Formali, directora na Escola Montserratina (Viladecans).

O proceso foi unha verdadeira gozada desde o día 1. Por iso me interesa debullar o que para min foron factores de éxito:

1. Un bo grupo de traballo formado por coidadores/as do proxecto, mentores/as e facilitadores/as. 
2. Unha estrutura detallada das sesións con tempos e indicacións moi claras.
3. Equipos de profesorado variados, de contextos e formacións diferentes e complementarias.
4. Ferramentas TIC de uso intuitivo que permitiron o desenvolvemento do traballo sen estorbalo.
5. Unha conxunción equilibrada entre a andamiaxe provista e o exercicio da creatividade dos grupos.
6. A asignación de roles claros a cada participante e o labor de facilitación "na sombra" para axudar aos equipos cando ocasionalmente nos bloqueábamos.

Foi moi enriquecedor ir vivindo a experiencia de formación do grupo e de concreción da proposta, que se desenvolveu con moita fluidez e sen ningún tipo de conflito: Cedeuse cando fixo falla, cubriuse a ausencia dalgunha persoa cando non puido asistir a unha sesión; e complementámonos moi ben nas habilidades que cada un/ha temos.

Alén disto, tivemos a sorte de chegar á nosa idea (o subreto) desde a segunda sesión de maneira moi clara, orientándoa cara a creación dun proxecto ludificado no que se puidesen ir engadindo paulatinamente diferentes axentes da comunidade educativa. Non foi así en todos os casos, pois na xornada onde presentamos as propostas para recibir feedback dos demais grupos, comparando co que se presentou na sesión final, percibíronse cambios e adaptacións. Imaxino que quizais o seu traballo tivo que ser máis acelerado en tanto tiveron menos tempo para concretar a proposta ao ter que reformulala.

Máis alá do pequeno e gran grupo de xente que interactuamos, e da calidade das propostas, o modelo gustoume moito polo propio proceso en si e a maneira de xestionalo, así que comezamos a pensar en posibilidades de cruce con outras actividades que tiñamos propostas no Departamento de Formación, Innovación e Internacionalización desde o mes de outubro. 

Debo a La escuela, lo primero, unha experiencia moi motivadora a dous niveis: como alumna, permitíndome unha experiencia de traballo en grupo cun grupo de profesionais comprometidos e inspiradores; e como profesional, pola posibilidade de experimentar un proceso eficiente de colaboración virtual.

Moitas grazas, Emi, Eva e Sergio, así como ás facilitadoras (Ana, Paloma, Loly), a Iria, a nosa mentora, e a Alfredo pola actitude positiva e de vontade de cohesión grupal.