luns, 14 de maio de 2018

#observa_acción no IES Rosalía e visita ao IES Maruxa Mallo

O pasado luns e martes (7 e 8 de maio) acompañamos á profesora escocesa da que vos falara nunha anterior entrada (Kirsty Scott) e a Alicia Sampedro, docente no IES Pardo Tavera e Javier e Gabriel, asesores do CRFPTIC de Castela e León a unha estadía de observación no Instituto Plurilingüe Rosalía de Castro. Alí tivemos a oportunidade de coñecer de primeira man a través de presentacións e observacións de aula o traballo dalgúns docentes do centro, sobre todo centrado nas materias de ámbito STEM. Da man de Ubaldo Rueda (director),  María José Dopico (profesora de inglés), e Xavier Mouriño (secretario) coñecemos algúns dos proxectos que se levan a cabo: Os premios San Clemente, Stephen Hawking, e Bento Spinoza.


Asistimos á presentación de Charo García-Echave, unha profesora que leva 27 anos no centro e que nos detallou polo miúdo o traballo que fixeron no club de ciencia como parte do proxecto Small World Initiative (crowdsourcing antibiotic discovery). Neste proxecto, o alumnado recolleu mostras do solo e fixeron dilucións para analizar as bacterias patóxenas presentes, facendo cultivo por agotamento e logo catalogando e enviando as mostras á Fundación Medina en Granada. Neste traballo participou alumnado deste centro, do IES Xelmírez e do CPR Nuestra Señora de los Remedios que colaboraron con alumnado e profesorado universitario. 



De feito, nesa mesma tarde do luns asistimos tamén á xornada de clausura deste proxecto de innovación docente no Salón Nobre de Fonseca onde escoitamos a Dolores Álvarez Pérez (Vicerreitora de Estudiantes, Cultura e Responsabilidade Social), Víctor Jiménez Cid (Coordinador do programa SWI@SPAIN) e aos profesores Tilmann Weber (Denmark Technical University, Dinamarca) e Evi Stegmann (Universität Tübingen, Alemaña). Tamén se fixo presentación dos resultados do SWI na USC e a entrega de diplomas ao alumnado e profesorado participante.

Ademais, asistimos a aulas de lingua e literatura, tecnoloxía industrial e física e química cos profesores Alberto Sacido, Jorge Gómez, Cristina Penas e Enrique Cao. Foi unha marabilla poder falar co alumnado dos proxectos nos que estaban traballando.

Por exemplo, na aula de lingua estaban traballando nun proxecto sobre as 7 portas da cidade. Falei co grupo de Teodora, Eduardo, Daniel, María Iglesias e Brais, que me falaron da historia das portas,  dos cuestionarios que deseñaron, os debates que mantiveron con diferentes persoas, o traballo con textos literarios de José Ángel Valente, Camilo José Cela ou Valle Inclán e entrevistas a profesores/as especialistas. Todo isto con que obxectivo? Incluír todos estes contidos transversais de geografia, física, galego, programación e castelán nunha páxina web. O profesor, Alberto Sacido, precisou ademais que este traballo se engloba dentro dun proxecto máis amplo, ATS2020.

Por outra banda, na aula de tecnoloxía industrial, Jacobo, Alberto, Manuel e Antonio explicáronme o proxecto de deseño dunha carrilana. Partindo das medidas de referencia que lles deu o profesor, Jorge Gómez, así como do estudo do funcionamento de vehículos de inercia, fixeron un deseño buscando un ángulo que ofrecese menor resistencia, recortar as costelas e a plantilla e darlle textura e firmeza con cinta, papel de xornal, cola e escarola. Despois facer as suspensións, as rodas, e colocar a placa de Arduino programando a dirección. Xa estaba case lista a carrilana "Aloe Vera" (así a nomearon), agás as pezas de enganche das costelas se imprimiron cun diámetro demasiado grande e non enganchan, daquela cómpre probar de novo. O máis interesante? Ver como proban, levan conta, avalían e refan o proceso cando cómpre. 

Finalmente, na clase de física e química, coa profesora Cristina Penas, tomando como modelo a illa de El Hierro, exemplo de sostibilidade, o alumnado traballou en pequenos grupos para formular unha serie de propostas para un "Santiago verde" que só empregasse enerxías limpas. A capacidade de investigación e síntese do alumnado deixoume abrazada, pero o que máis me chamou a atención, tanto nesta clase como nas demais que observamos, foi a conciencia que todos os grupos tiñan dos procesos que levan a cabo e a avaliación que fan deles, e tamén as capacidades comunicativas tanto na expresión oral como escrita. Unha marabilla.

Alén das actividades de observación neste centro compostelán, e dado o proxecto que Kirsty Scott está a coordinar no seu centro, que consiste en deseñar e lanzar cohetes que conteñen auga, pareceunos interesante que vise o traballo intercentros que está coordinando o IES Maruxa Mallo, no cal tamén participan o IES Miraflores (Oleiros, A Coruña) e o IES Marco do Camballón (Vila de Cruces, Pontevedra). O día 7, luns, coincidiu ademais co lanzamento da MarumaSAT III e puidemos velo en vivo e en directo, así como falar con Xosé Manuel Fernández, secretario da NOSA, e coñecer brevemente a Xosé Díaz, presidente, Raquel Martínez, vicepresidenta; e Óscar Cepeda, tesoureiro. 

Alfredo Iglesias tamén nos amosou outros proxectos nos que están traballando, como o deseño de planetas do alumnado de 1º da ESO que teñen situados no centro e que van colocar na praia de Carnota ao final de curso, respectando as distancias a escala para ter unha visión global.

Quedamos encantados coa experiencia de aprendizaxe, cos contactos persoais co profesorado e alumnado e coas reflexións,  conversas e xermolos de futuros proxectos que xurdiron a raíz da observación e as visitas.





sábado, 12 de maio de 2018

Apoyar al alumnado de EOI durante los exámenes

La época de exámenes es estresante a muchos niveles para todos los agentes implicados: el centro educativo, el alumnado, el profesorado y las familias. Los exámenes no son agradables, entrañan presión y un entorno de protocolo y formalidad en el que no nos solemos sentir cómodos.

En el caso específico de las Escuelas Oficiales de Idiomas en Galicia, por ley (Orde do 8 de setembro de 2008), las pruebas son parte indispensable de la evaluación y certificación del nivel de idiomas. En los cursos impares (menos el nivel C1), las pruebas son unificadas en cada EOI, elaboradas por los departamentos correspondientes. En los cursos pares (y también C1), son organizadas por una comisión elaboradora que recoge, organiza y estandariza las propuestas de tareas recibidas del profesorado de todas las EOIs gallegas. Son unificadas a nivel autonómico - son las mismas en todas las EOIs y secciones de Galicia.

El alumnado de EOI es muy diverso en cuanto a empleo y antecedentes: adolescentes y universitarios/as que vienen de un contexto académico, trabajadores/as que necesitan el idioma para promocionar en su trabajo o acceder a otros puestos, jubilados/as que buscan un reto nuevo, extranjeros/as que desean aprender las lenguas del país, etc. Esto implica también múltiples acercamientos y estrategias a la hora de enfrentar el reto de preparar y hacer un examen.

Como profesora de inglés en EOI, le he dado muchas vueltas a este asunto, pues creo que tenemos una doble función: por un lado, dotar a nuestro alumnado de las herramientas y estrategias para usar la lengua extranjera con confianza y autonomía más allá de las paredes del aula y por otro, no menos importante, familiarizarlos con el formato de las pruebas y proveerles otras tantas herramientas y estrategias para superarlas. Con el alumnado oficial, esto es relativamente fácil pues hemos establecido una relación durante el curso, pero en el caso del alumnado que se presenta a las pruebas por libre, a la inseguridad general se suma el desconocimiento de los espacios y de los protocolos y formatos de las pruebas.

El reto que tenemos como profesores de EOI (y también administradores de pruebas de certificación) es mantener la parte profesional y administrar estos exámenes de forma objetiva y con seriedad a la par que no olvidamos la parte humana e intentamos hacer sentir al alumnado cómodo y tranquilo.

Esta propuesta, por tanto, tiene como objetivo ofrecer un recurso que sirva de guía para el alumnado (tanto libre como oficial) con una doble finalidad: hacer sentir al alumnado más cómodo al conocer el entorno y el formato de las pruebas; y también mejorar el funcionamiento del centro durante el período de exámenes, cuando hay una gran afluencia de gente a un centro relativamente pequeño.

Primeramente he usado WiseMapping para crear un mapa mental que tiene al alumno/a como destinatario/a. El objetivo es ayudarlo/a a organizar los aspectos que hay que tener en cuenta desde principio de curso o desde el momento en que hace la matrícula (en el caso del alumnado libre). Hacer un examen es un proceso que comienza meses antes de la prueba, con una preparación personal y un uso activo de recursos, contenidos y estrategias que se deben organizar en un calendario. Si además, el mismo día del examen, tenemos en cuenta una serie cuestiones prácticas, académicas y de bienestar personal, podemos mejorar nuestro rendimiento así como la experiencia global para que constituya una parte más de nuestro aprendizaje y no una tortura.





Para el segundo recurso he usado las ideas que han ido calando de mis breves experiencias en sketchnoting con Sketch50 y pensamiento visual con Clara Cordero.  Se trata de un plano de los espacios para facilitárselo al alumnado, especialmente al que se presenta a las pruebas por libre. Esta idea parte de una iniciativa de la EOI de Pontevedra, que este año en los exámenes de febrero anunciaba en sus redes sociales la creación de un espacio de relajación para que el alumnado pudiera sentarse y desconectar en los momentos de descanso entre prueba y prueba. Me pareció una idea estupenda, y me llevó a pensar que el alumnado libre no conoce nuestras instalaciones y necesitaría saber dónde están los baños, las máquinas de agua o café y los espacios de los que puede hacer uso mientras espera.

Obviamente, está diseñado de forma rudimentaria con el programa Adobe Illustrator, indicando en azul los espacios que puede ocupar y sus funciones y con iconos representativos otros espacios que es posible que tenga que usar (laboratorio, salón de actos, biblioteca, conserjería y secretaría). La idea sería proponerlo al claustro y hacer un plano más detallado de todas las plantas del edificio e incluso zonas de aparcamiento en los alrededores.



Con estos dos recursos sencillos se busca mejorar una situación que genera bastante tensión todos los meses de febrero, junio y septiembre en las EOIs. Ya que se aproximan los exámenes de mayo y junio, éste sería un buen momento para probarlos (temporalización) y evaluar si su uso ha tenido un impacto, a través de un cuestionario de satisfacción y evaluación de su utilidad (evaluación). Es una propuesta pequeñita, pero pienso que la primera en nuestro centro sobre este aspecto que ojalá abra camino para otras acciones más ambiciosas.

Para saber más:
  • Artículo con consejos para preparar exámenes GCSE que podemos extrapolar al contexto de EOI
  • Entrada con 12 consejos para superar exámenes en Wikihow

venres, 4 de maio de 2018

STEM at Auchenharvie Academy (Stevenston, Scotland)

Last February we had the chance to visit some of the schools in Stevenston, namely Glencairn, Hayocks, and Mayfield Primary Schools; and Auchenharvie Academy. Our visit was part of "Observa_acción" a programme aimed at professional development and innovation based on observation, assessment and exchange among peer educators and we had the chance to focus on different aspects of academic life for two days (February 20 and 21).

I was part of the group visiting Auchenharvie Academy and our interest was mainly in STEM areas. Here in Galicia, there are channels to provide students with learning opportunities in STEM subjects. There are two key actions aimed at primary and secondary levels: A STEM week for P5 and P6 students; a STEM challenge for high school students centred around coding, robotics and 3D printing; and coming up, a programme to promote coding in schools, "Creando código".

It would be interesting to create a framework to bring together all the areas of STEM and to enhance teachers' knowledge and teaching skills in order to provide our students with access to high quality STEM instruction.

What we observed in our visit to Auchenharvie Academy has given us insight into possible paths to follow, as well as good practices to imitate and adapt to our context. The school as a whole has adopted Bloom's Taxonomy and made it intrinsic to students' and teachers' work, as part of a whole metacognitive framework that underlies the learning experience. The familiarity of students with the verbs and principles of Bloom's taxonomy goes on to show that if teachers are actively involved in exchanging information about where students are at with their learning, the expectations that secondary teachers have of their students will be high enough to challenge students to take the next step in their learning. 





At Auchenharvie, they have gone one step further: they have understood that it makes no sense for secondary staff to see themselves as starting from scratch. Similarly, primary teachers must see the need for anything more than a handover once their work is done. To be effective, STEM teaching needs to be based on primary teachers having a sound understanding of just how secondary school operates (routines, knowledge, structures and expectations). Accordingly, they have engaged staff to orchestrate greater collaboration across primary and secondary, plan for success and work towards implementing strategies to make the transition from primary to secondary smooth for students and their families. They are really working together to bridge the gap between primary and secondary school, breaking down the barriers and promoting dialogue between the two phases, which have traditionally remained separate, and are succeeding in building a successful partnership between the primary and secondary phases of school. 

Kirsty Scott has held training sessions for over a year now, using STEM kits which include materials and class resources. The objective? Improving levels of STEM enthusiasm and knowledge among teachers, thus enriching pupils' learning and time at school and encouraging the uptake of more STEM skills among their students in the long run. The cross-phase collaboration Kirsty Scott has established in working with primary schools is a bold statement demonstrating an interest in truly addressing the issue of educational disadvantage. It shows how, as educators, we have a professional responsibility to collaborate more closely.


Kirsty Scott at Auchenharvie Academy last February 


Auchenharvie Academy represents some of the ways we must help to assist educators in implementing effective approaches for improving STEM teaching and learning: facilitating the dissemination and adoption of effective STEM instructional practices; and promoting STEM education experiences that prioritize hands-on learning to increase student engagement and achievement.

What we have taken home is the conviction that there is more work to be done in fusing stronger relationships, more opportunities, more varied advice and a more advanced learning environment. Partnerships need to be encouraged and cross-phase conversation embraced. The development of primary school teachers is invaluable in achieving this.

martes, 1 de maio de 2018

Xornada de Educación Dixital

O 21 de abril tivo lugar no Palacio de Congresos e Exposicións de Santiago o evento "Educación Dixital", unha xornada de formación para docentes de diversos niveis educativos que tiña como obxectivos intercambiar experiencias e boas prácticas con tecnoloxía dixital; impulsar e apoiar a aplicación das tecnoloxías dixitais aos procesos de ensino-aprendizaxe a reflexionar sobre as propostas metodolóxicas que contribúen a unha mellor integración das tecnoloxías na aula e nos centros educativos.


O programa incluíu relatorios, obradoiros, experiencias e laboratorios de ideas. Xa que moitos deles eran simultáneos, cada asistente tivo unha percepción e experiencia diferente da xornada dependendo da sala na que estivo. Aquí vos deixo un brevísimo resumo da miña.





Quedei coa pena de non poder ver os demais obradoiros e sobre todo as experiencias de centros que me encantaría coñecer máis de primeira man. Do que vin, lévome no estoxo varios aspectos que se destacaron na xornada:

  • Do relatorio de Deborah García Bello: a importancia de seleccionar e filtrar os contidos que atopamos na rede, así como de dotar ao noso alumnado das estratexias necesarias para facer o propio, especialmente nas redes sociais.
  • Do obradoiro de José Carlos Arranz: as posibilidades didácticas que ofrecen os xogos de fuga e o impacto que teñen na motivación. O de Chema Lázaro gustárame moito, e José Carlos coincidiu en temas como a organización de espazos, o coidado da narrativa, a secuenciación das probas, os roles de grupo, etc. Ademais, facilitounos algunhas ferramentas de interese (Deck.Toys para crear taboleiros, GeoGebra para deseñar probas ou QR Generator para crear códigos QR).
  • Do obradoiro de Clara Cordero: o xeito de integrar o traballo con sketchnoting ou pensamento visual na aula. Xa vos contei que o sketchnoting aínda o estou probando a nivel persoal, por tanto o obradoiro foime moi inspirador: Clara deu una serie de pautas e nocións teóricas de base,  algúns exemplos de actividades de aula e unha matriz de rutinas de pensamento que  podedes descargar aquí.
  • Do relatorio de Mar Castro: o coidado e mimo que temos que poñer na construción da nosa identidade dixital.
  • Da actuación de Taller Naranja Imaginario: alén das múltiples aplicacións que nos mostrou Roberto Casteleiro (Ableton, Keezy, Quizlet e Sketches entre outras) quédome coa integración da tecnoloxía que fai este grupo na súa práctica e a emoción de crear música e gozar do proceso e o traballo en equipo. Todos quedamos impresionados con esta actuación tan fermosa.
  • E finalmente, aínda que non puiden asistir ao obradoiro de Essero, si me gustou escoitar a Domingo Escutia falarnos un pouco do seu programa de formación durante a comida, así como ser testemuña das sinerxías que xurdiron cos docentes impulsores do proxecto MarumaSAT.
Para saber máis:
  • Nota de prensa sobre a xornada
  • Aula virtual cos materiais de cada relator/a
  • Web de José Carlos Arranz
  • Web de Mar Castro
  • Web de Clara Cordero
  • Blog de divulgación científica de Deborah García
  • Web de Taller Naranja Imaginario